MAGAZİN HABERCİLİĞİ
Magazin haberciliği haber konularına göre ortaya çıkan gazetecilik uzmanlaşma alanlarından biridir. Arapça “mahazin” sözcüğünden gelen magazin kelimesi ise İspanyol Emeviler’den Fransızcaya geçmiştir. Sözcük, eşya depolanan yer anlamına gelen mahzen sözcüğünün çoğuludur. Sözcük, Fransızcada “dükkân” anlamına gelir ve birçok ürünün satıldığı yer olarak tanımlanır. Magazinin, içinde çok farklı enformasyonun yer aldığı yayın anlamına gelmesinin temelinde ise Fransızca tanımının etkisi görülür. Magazin kavramı, birçok farklı konuyu içeren çoğunlukla fotoğraflı, süreli yayın olarak tanımlanır. Bu çerçevede magazin haberi çeşitli konularda üretilebilen, genellikle fotoğrafın yoğun metnin daha az olduğu, basit ve daha çok eğlence temalı haberleri ifade eder. Sparks, medya endüstrisinin iki farklı kulvarda haber yaptığını söyler. Bu iki farklı kulvardan birinin fikir gazeteciliği (ciddi basın) diğerinin ise magazin haberciliği (popüler basın) olduğunu belirtir. Bu noktada magazin haberciliği fikir gazeteciliğinin karşısında yer alır. Siyasi aktörler, sporcular ve spor müsabakaları, sosyete ve ünlüler, sıradan insan hikâyeleri ve hatta hayvan hikâyeleri dahi magazin haberinin konusu olabilir. Herkesin kolaylıkla anlayabileceği, basit ve ciddi içeriklerden uzak bu habercilik anlayışı pek çok açıdan eleştirilir. Özellikle ideolojiyi eğlence içerikli ürünler yoluyla aktardığı düşüncesi magazin haberciliğine getirilen temel eleştirilerden biridir.
Magazin Haberciliği Tarihi
Magazin haberciliği ilk olarak İngiltere’de ortaya çıkmıştır. Amerika ve diğer Avrupa ülkelerine ise daha sonra yayılmıştır. Halka dönük gazetecilik anlayışı magazin haberciliğinin gelişiminde etkili olmuştur. Bu gazetecilik anlayışı ise ucuza gazete satmaya ve halkın ilgisini çekecek olayları işlemeye dayalıdır. Bu durum ise seçkinci haber anlayışını değiştirmiş ve kitle gazeteciliğinin ortaya çıkışını tetiklemiştir. James Gordon Bennett ve Joseph Pulitzer yaptıkları sansasyonel haberlerle magazin haberciğinin temelini atmıştır. Diğer taraftan okuyucu kitlenin ilgisini çekmek için sansasyonel başlıkların kullanıldığı, ciddiyetten uzak ve haber kaynağının gösterilmediği bir habercilik anlayışını anlatan sarı gazeteciliğin (yellow journalism) ortaya çıkışında ise William Radolph Hearst önemli rol oynamıştır. I. Dünya Savaş’ından sonra sarı gazetecilik anlayışı doruk noktasına ulaşmıştır. Tabloid gazetecilik anlayışı magazin haberciliği bağlamında üzerinde durulması gereken bir başka noktadır. Tabloid gazete, küçük boyutlarda çıkan, sayfa sayısı az, sansasyonel haberlere yer veren, bol fotoğraflı ve çarpıcı başlıklar atan bir habercilik anlayışına sahip gazeteleri anlatmak için kullanılır. Medyanın sansasyonel, ciddiyetten uzak, hafif ve kolay anlaşılır içerikler üretmesi magazinleşme olgusunu doğurmuştur.
Türkiye’de 1980’li yıllarda yaşanan siyasal ve ekonomik dönüşümler yayıncılık alanında değişim yaratmış ve magazinleşmeye zemin hazırlamıştır. Türkiye’de magazinleşme 1990’lı yıllarda başlamıştır.
Magazinleşme özel radyo ve televizyon kanallarının ortaya çıkışıyla yaygınlaşmıştır. 1989’da ilk özel televizyon kanalı Magic Box Star 1 yayına başlamıştır. Özel yayıncılığın başlaması ise yayın içeriklerini farklılaştırmıştır. Medya içeriklerindeki bu değişim, dönüşüm ve bozulma medyada yaşanan magazinleşmeyi göstermektedir. Magazinleşme, haber verme ve bilgilendirme işlevine sahip haberlerde dahi görülür. 1980’li yıllarla birlikte eğlence içeriğinin haberlerde yer almaya başlaması hab-eğlence (infotainment) olgusunu ortaya çıkarmıştır. Hab-eğlence; ekonomik, siyasal ve toplumsal içerikli ciddi konuların eğlenceli hâle getirilerek sunulması ve bağlamından koparılması olarak ifade edilebilir.
Magazin Haberinin Özellikleri ve Haber Kaynakları
Magazin haberciliğinin özellikleri şu şekilde sıralanabilir. Magazin haberlerinde izleyicinin hoşuna gidecek ve böylece hoşça vakit geçirmelerini sağlayacak konular işlenir. Bu nedenle magazin yayıncılığı tatlı/renkli haberler olarak isimlendirilir. Magazin haberleri modern yaşamın monotonluğunu uzaklaştırmak amacıyla insanın duygularına yönelen bir habercilik anlayışına sahiptir. Bilgilendirmekten çok eğlendirmeyi amaçlar. Bu haberlerin çoğu kişisel içeriklidir. Magazin medyasında kurmaca haberlere sıklıkla rastlanır. Özel alan ve kamusal alan ayrımını silen bir habercilik sürecini içerir. Magazin haberciliğinin temelinde haberi kısa tutma, dikkat dağıtmama ve çeşitli yenilikleri ortaya koyma anlayışı yer alır. Magazin haberi, izleyicinin arzu ve hazlarını tatmin etme amacı güder. Muhabirler haberlerinde kişisel gözlemlere yer verir. Magazin haberlerinde klişe ve kalıplaşmış söylemlere sıkça başvurulur. Haber sunumunda renkli ve fotoğraflı sayfa yapısı ile büyük punto ve sansasyonel başlıklar kullanılır. Magazin söylemi, kitle kültürünün özellikleri ile benzerlik gösterir.
Haber toplama sürecinde başvurulan haber kaynakları ise şu şekilde sıralanabilir. Ünlü kişiler, ünlü kişilerin sosyal medya hesapları ve internet siteleri, ajanslar ve medya şirketleri, ünlülerin menajerleri ve basın danışmanları, ulusal ve uluslararası yayınlar, basın bültenleri, yapım şirketleri, gelen istihbaratlar, muhabirin haber kaynakları, ünlülerin gittikleri mekânların çalışanları, sokaktaki insanlar. Magazin haber kaynaklarından biri olan ünlüler; siyasi aktörler, yazarlar, bilim adamları, müzisyenler, sanatçılar, oyuncular, yönetmenler, sporcular ve daha pek çok farklı alandan kişiler olabilir.
Magazin Haberi Üretim Süreçleri ve Etik
Haber üretim sürecinin ilk adımı habere konu olan olayın seçilmesi ve konuyla ilgili enformasyonun toplanmasıdır. Haber üretim sürecinin bu ilk aşamasında ise muhabir; zamanlılık, yakınlık, gerçeklik, sonuç, önemlilik, ilgi çekicilik olarak sıralanabilen haber değerlerine uymak zorundadır. Dolayısıyla ilk olarak hangi konunun haber olacağının belirlenmesinde bu ilkeler göz önünde bulundurulmalıdır. Magazin haberleri çoğu zaman bu ilkeler göz önünde bulundurulmadan yapılmaktadır. Bu durum ise habercilik açısından yaşanan etik sorunları beraberin getirmektedir. Magazin haberciliğinde de diğer habercilik alanlarında olduğu gibi basın etik ilkelerine uymak gazetecinin zorunlu görevidir. Magazin haberciliği meslek ve etik ilkelerin yüksek oranda ihlal edildiği bir alandır. Magazin haberciliğinde; özel alanın ihlali, izinsiz görüntü alınması, kişilerin özel mülkünün gözetlenmesi, asparagas habercilik, kişilik haklarının ihlali, onur kırıcı ve itibar zedeleyici söylemler ve doğruluğu kesinleşmeyen bilginin yayılması gibi pek çok açıdan etik kuralların dışına çıkılmaktadır. Bu doğrultuda magazin habercisi hak ve sorumluluklarının farkında olmalı, meslek etik ilkelerini bilmeli ve habercilik faaliyetlerini bu ilkeler çerçevesinde gerçekleştirmelidir.
Magazin haberleri magazin servisleri tarafından toplanır. Haberin toplanması, işlenmesi ve yayınlanması sürecinde haber servisinde yer alan örgütsel yapı işler. Magazin haber müdürü, istihbarat şefi, editör, muhabir, foto muhabir ve sayfa tasarımını yapan sayfa sekreteri basın kuruluşlarında magazin haberi üretim süreçlerindeki örgütsel yapıyı oluşturur.
Bu örgütsel yapıdaki en önemli aktörlerden bir muhabirdir. Magazin muhabiri ülkesindeki ve dünyadaki magazin gündemini izlemelidir. Magazin muhabiri haber kaynaklarını iyi tanımalıdır. Fotoğraf çekmeyi bilmeli ve iletişim teknolojilerini etkin bir şekilde kullanmalıdır. Muhabir haber kaynaklarına güven vermeli, tarafsız olmalı, önyargısız olmalı, sorumluluk bilinci olmalı, mesleki ve etik ilkelere bağlı olmalıdır.
Magazin Haberi Yazım Teknikleri
Temel haber toplama ve yazma esasları magazin haberi üretim sürecinde dikkate alınmalıdır. Haber konusu haber değerleri göz önünde bulundurularak belirlenmelidir. Haberde temel haber soruları olan 5N 1K’nın (ne, nerede, ne zaman, nasıl, niçin, kim) yanıtı mutlaka olmalıdır. Magazin muhabiri haber yazımında kolay anlaşılır bir dil kullanmalıdır. Sıfatları ve tamlamaları doğru seçmeli, haberi fotoğrafla desteklemeli, haberi ilgi çekici bir şekilde sunmalı ve dikkat çekici başlıklar kullanmalıdır. Diğer yandan muhabir anlatımında birinci tekil şahıs kullanmamalıdır. Ayrıca magazin haber yazımında genellikle düz piramit haber yazım tekniğine başvurulur.
