1. Anasayfa
  2. Gazetecilik

Habercilik Türleri – Politika Haberciliği ve Ekonomi Haberciliği

Habercilik Türleri – Politika Haberciliği ve Ekonomi Haberciliği
0

Politika Haberciliği ve Ekonomi Haberciliği

İnsanı ilgilendiren her şeyin haber konu olduğu düşünüldüğünde, haber konuları hayatın her alanına yayılmıştır. Bu nedenle gazetecilerin hayatın farklı alanlarıyla ilgili olarak daha sağlıklı haber üretebilmeleri için uzmanlaşmaları gerekmektedir. Ancak unutulmamalıdır ki nasıl ki hayatın her alanı birbiriyle ilişkili ve karşılıklı etkileşim hâlindeyse gazetecilik uzmanlık alanları da birbirinden net çizgilerle ayrılmaz. Bütün habercilik uzmanlık alanları birbirleriyle ilişki içerisindedir. Ancak yine de hızlı bir biçimde doğru haberi oluşturmak için uzman haberciliğe ihtiyaç bulunmaktadır. Uzman gazeteciler takibini yaptıkları, alan, kurum, konu hakkında derinlemesine bilgi sahibi olurlar. Muhtemel haber kaynaklarını diğer alanlardaki uzman gazetecilere göre daha iyi ve yakından tanırlar. İlgili oldukları konunun tarihini, temel kavramlarını ve işleyiş dinamiklerini daha iyi bilirler. Bu uzmanlık alanlarından en önemlisi olarak karımıza politika haberciliği ile ekonomi haberciliği çıkmaktadır. Söz konusu iki uzmanlık alanı birbirleriyle yakın ilişki içerisindedir. Her iki alanda alınan kararlar, meydana gelen gelişmeler diğerini etkilemektedir. Politikanın ekonomi üzerinde belirleyici etkisi olduğu gibi ekonominin de politika üzerinde büyük etkileri bulunmaktadır. Serbest piyasa aktörlerinin yanında siyasetçiler ekonomi alanında en çok belirleyici, yön verici, karar alıcı gerçek kişilerdir. Bu nedenle her ne kadar iki alandaki uzman gazetecilik birbirinden ayrı ve bağımsız gibi görünse de aslında sıkı ilişkileri göz önünde bulundurulması gereken alanlardır.

Politika Haberciliği

Politika haberciliği kamuoyu üzerinde en büyük etkiye sahip alanların başında gelmektedir. Politika neredeyse diğer bütün alanlar üzerinde (sanat, spor, diplomasi, güvenlik, sağlık, eğitim vb.) belirleyici etkiye sahiptir. Politika habercilerinin öncelikle uzmanı oldukları alanın bu kapsayıcı özelliğinin farkında olmaları gerekmektedir. Ancak politika haberciliği de kendi içerisinde çeşitli alt uzmanlıklara ayrılmaktadır. Çünkü siyaset yalnız dar bir çerçevede ele alınamaz. Yerelden, ulusala, ulusaldan bölgesele, bölgeselden küresel alana kadar siyaset mekanizmaları bulunmaktadır. Bütün bu geniş yelpazede sağlıklı habercilik yapabilmenin yolu, siyasetle ilgili farklı alt alanlarda uzmanlaşmaya dayanmaktadır. Politika haberciliği öncelikli olarak iç politika ve dış politika haberciliği olarak ikiye ayrılabilir.

İç politika

Daha çok iktidar mekanizması için yarışan ve bunun için halkın oyunu almaya çalışan farklı siyasal görüşlerin (partilerin) oluşturdukları politikalar ve bu politikalar doğrultusunda yapmış oldukları tüm faaliyetlerden oluşmaktadır. Habercilik açısından bakıldığında iç politika kendi içerisinde çeşitli uzmanlık alanlarına ayrılabilir. Bunlar yerel politika haberciliği, ulusal politika haberciliği, parlamento haberciliği ve yüksek yargı haberciliği olarak tanımlanabilir.

Yerel politika haberciliği

Bir ülkedeki siyasetin yapı taşı yerel siyasettir. Çünkü ülkemizde olduğu gibi temsili demokrasinin bulunduğu ülkelerde insanlar kendileri adlarına yönetim ve yasama faaliyetlerine katılacak temsilcileri öncelikle yerel düzeyde belirler (il milletvekilleri, belediye başkanları, belediye meclis üyeleri vb.). Bu nedenle siyaset öncelikle yerelde başlar. Yerel siyasetçiler bulundukları bölgeler konusunda politika üretirken, milletvekilleri Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde yasama alanındaki temsil görevini yerine getirirler. Yerel siyaset habercisinin haber konusu ürettiği kaynakları arasında belediyeler, valilikler, il genel meclisi, il özel idaresi, partilerin yerel teşkilatları ve doğrudan milletvekilleri olarak gösterilebilir.

Ulusal politika haberciliği

Temel olarak bütün ülkeyi ilgilendiren politikaları geliştiren siyaset kurumları ile aktörlerinin faaliyetlerine dayanmaktadır. En önemli kaynaklar Cumhurbaşkanlığı, bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum örgütleri ve TBMM gösterilebilir.

Parlamento haberciliği

Türkiye Büyük Millet Meclis’i siyasetin en önemli kurumları arasında yer almaktadır. Bu nedenle Türkiye Büyük Millet Meclisi’ndeki her türlü faaliyet parlamento muhabirleri tarafından takip edilmektedir.

Parlamento muhabirleri meclisin iç işleyişini bilen, gerek idare personelle, gerek milletvekilleri ve danışmanlarıyla iyi ilişkiler içerisinde olan gazetecilerdir. Genel kurul görüşmeleri, kulis bilgileri, parti grup toplantıları, meclis komisyonları parlamento muhabirlerinin en çok haber konusu buldukları kaynaklar arasında gösterilebilir.

Yüksek yargı haberciliği

İç siyaset ile doğrudan ilişkili olan diğer bir gazetecilik uzmanlık alanı yüksek yargı haberciliğidir. Yerel adliyelerle ilgilenen ayrı bir uzmanlık alanı olarak adliye haberciliği bulunmaktadır. Bu uzmanlık türü ilginç ve önemli adli olaylar hakkında haber yaparken, yüksek yargı haberciliğindeki odak noktası yargının siyaset ve yasama alanını ilgilendiren kararlarıdır. Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay gibi kurumların faaliyetleri haberleştirilerek kamunun gündemine aktarılır. Örneğin Anayasa Mahkemesi’nin siyasal partiler konusunda almış olduğu kararlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ndeki kanunlar hakkındaki kararları yüksek yargı muhabirleri tarafından takip edilmektedir.

Dış politika

Genellikle siyasal iktidarı elinde bulunduran hükümetin, uluslararası devletler düzeninde temsil ettiği ülkenin menfaatleri doğrultusunda yapmış olduğu her türden diplomatik faaliyeti içermektedir. Yabancı ülkelerin iç işlerinde meydana gelen her türlü gelişme de dış politikanın konusudur. Küreselleşmiş dünyada en önemli haber konuları dış politika alanında üretilmektedir. Gerek ülkelerin birbirleri arasında olan ilişkileri, gerek her ülkenin kendi iç işlerinde meydana gelen gelişmeler, değişmeler küreselleşmenin etkisiyle bütün dünyayı ilgilendirir hâle gelmiştir. Türkiye’de gerek jeopolitik konumu, kültürü, tarihi, demografik özellikleri, gerekse ekonomik ve askeri gücü nedeniyle uluslararası politika arenasında ağırlıklı ve önemli bir konuma sahiptir. Türkiye’nin hem dış ülkelerle hem uluslararası kurum ve kuruluşlarla yakın ilişkileri bulunmaktadır. Gazetecilik açısından bakıldığında küresel anlamdaki bütün gelişmeler ve ilişkiler çok önemli ve ilginç haber konularını içerisinde barındırmaktadır.

Diplomasi haberciliği

Dış politika alanında en önemli uzman gazetecilik alanı olarak diplomasi haberciliği gösterilebilir. Diplomasi habercileri Türkiye’nin dış ülkelerle olan ilişkilerine ve dış ülkelerde meydana gelen gelişmelere odaklanarak haber üretmeye çalışırlar. Cumhurbaşkanlığı, Dışişleri bakanlıkları başka olmak üzere diğer bakanlıklar, bunlara bağlı kurum ve kuruluşlar ile yabancı ülkelerin ve kurumların Türkiye’de bulunan her türlü misyonları (büyükelçilikler, konsolosluklar vb.) diplomasi habercilerinin kaynakları arasında gösterilebilir.

Ekonomi Haberciliği

Politika haberciliğiyle birlikte kamuoyunun en çok ilgi duyduğu ve kamuoyunu ilgilendiren konuların başında ekonomi gelmektedir. Ekonomi alanı yine dünyanın küreselleşmesiyle birlikte yalnız yerel düzeyde değil uluslararası düzeyde ele alınmaktadır. Tıpkı politikada olduğu gibi dünyanın bir yerinde meydana gelen ekonomik gelişme farklı bir yerinde büyük etkilere neden olabilmektedir. Bu nedenle ekonomi haberciliğindeki bilinmesi gereken en temel prensip ekonominin bir sistem olarak bütün olduğudur. Özellikle mal, sermaye ve iş gücünün her geçen gün daha rahat bir şekilde dünya çapında dolaşımının arttığı düşünüldüğünde söz konusu prensibin önemi daha da artacaktır. Politika haberciliğinde olduğu gibi çok geniş bir alanı kapsayan ve çok katmanlı bir yapıya sahip, gerçek kişilerden, kurum ve kuruluşlardan, devlet organlarından oluşan çok farklı aktörün yer aldığı ekonomi alanında da alt uzmanlıklara ihtiyaç duyulmaktadır. Ekonomi alanıyla ilgili olan habercilik üç temel kategoride ele alınabilir.

Makroekonomik habercilik

Bunlardan birincisi ekonomiyi bütüncül olarak ele alan makroekonomik haberciliktir. Makroekonomik habercilik insanların günlük hayatındaki ekonomik etkinlikler ile ekonomi alanındaki gelişmeler nedeniyle yaşadıkları etkiler dışında ekonomiyi bütüncül olarak (ulusal, bölgesel, küresel) haber konusu yapar. Örneğin Türkiye ekonomisinin bütününü ilgilendiren gelişmeler, veriler, bilgiler ya da Avrupa Birliği’nin ekonomik alanda aldığı kararlar, birliğin bütününe ait ekonomik veriler makroekonomik habercilik içerisinde değerlendirilmektedir.

Mikroekonomik habercilik

Ekonomideki gelişmeleri ve etkileri daha çok bireyler ve tek tek firmalar üzerinden ele alan haberciliğe mikroekonomi haberciliği adı verilmektedir. Her insan aynı zamanda ekonomik bir aktördür. Gerek üretimdeki yeri ve biçimi gerek tüketici olarak tüketim miktarı ve alışkanlıkları gibi boyutlarıyla insanlar bütünü oluşturan en küçük birimler olarak haber konusu olabilirler. Mikroekonomik habercilik ekonomik aktörlerle daha fazla ilgilenmektedir.

Finans haberciliği

Son yıllarda önemi giderek daha fazla artan habercilik uzmanlık alanları arasında finans haberciliği gösterilebilir. Bono, faiz, altın, petrol fiyatları, borsa hareketleri gibi para / sermaye hareketlerine dayanan finans haberciliği günümüzde en fazla hız gerektiren habercilik türleri arasında bulunmaktadır. Çünkü 24 saat süresince dünya çapında işleyen ekonomik sistemde artık para/sermaye anlık olarak hareket etmektedir.

Ekonomi habercilerinin kaynaklarını genel olarak üçe ayırmak mümkündür. Bunlar gerçek kişiler, kurum ve kuruluşlar ile raporlanmamış ham verilerden oluşmaktadır. Ekonomi alanında belirleyici / etkili olan, bunun yanında üretici ve tüketici olarak aktif etkinlik gösteren her gerçek kişi ekonomi gazetecisi için haber kaynağıdır. Sorumluluk alanı ekonomi olan bakanlar, bürokratlar, yöneticiler, esnaf, sanatkâr, vatandaş, müteahhit, sanayici, iş adamı, şirket yöneticileri / çalışanları, akademisyenler, sivil toplum kuruluşu temsilcileri ekonomi gazetecilerinin haber kaynağı ve yorumcu olarak başvurabileceği gerçek kişilerdir. Diğer yandan ekonomi alanıyla doğrudan ya da dolaylı olarak ilgisi bulunan bütün kurum, kuruluş ve organizasyonlar ekonomi gazetecilerinin en temel haber kaynakları arasında yer almaktadır. Söz konusu kurum ve kuruluşların basın bültenleri ile rutin olarak hazırladıkları raporlar ekonomi haberciliğinde önemli başvuru kaynaklarıdır. Örneğin Türkiye İstatistik Kurumu’nun rutin olarak yayınladığı işsizlik, enflasyon, istihdam ile ilgili raporları, ülke nüfusu ve demografik yapısıyla ilgili farklı kurumlarca hazırlanan raporlar, Dünya Bankası, Birleşmiş Milletler gibi küresel ölçekte araştırma yapan kurumların yayınladıkları raporlar, özel şirket ve organizasyonlar tarafından farklı amaçlarla hazırlanmış raporlar ekonomi habercileri için son derece önemli kaynaklardır. Unutulmamalıdır ki veriler maniple edilmeye müsaittir. Kurumsal kimliğe sahip kaynaklarca yayınlanan raporlar verilerin belli bir amaca ve sistematiğe bağlı olarak işlenmesiyle oluşmaktadır. Ekonomi gazetecisi mümkün olduğu kadar başka kurum ve kuruluşlar tarafından yapılandırılmış/işlenmiş veriler yerine ham verilere ulaşmalıdır. Söz konusu verileri mutlaka farklı uzmanlara yorumlatarak haberleştirmelidir. Benzer veri setleri hakkında yapılmış yorum ve analizleri karşılaştırarak benzerlikleri ve farkları üzerine ayrıca haber konusu üretmelidir. Verilerin yorumlanmasıyla elde edilen sonuçlar haber tüketicisi olan insanların kolaylıkla anlayabileceği grafik, tablo gibi görsellerle desteklenmelidir.

Bu Yazıya Tepkiniz Ne Oldu?
  • 1
    be_endim
    Beğendim
  • 0
    alk_l_yorum
    Alkışlıyorum
  • 0
    e_lendim
    Eğlendim
  • 0
    d_nceliyim
    Düşünceliyim
  • 0
    _rendim
    İğrendim
  • 0
    _z_ld_m
    Üzüldüm
  • 0
    _ok_k_zd_m
    Çok Kızdım

Bültenimize Katılın

Hemen ücretsiz üye olun ve yeni güncellemelerden haberdar olan ilk kişi olun.

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir