GİRİŞ
İnsanlar toplumlar halinde yaşarlar. Bireylerin davranışları ve toplumsal koşullar arasında güçlü bir etkileşim söz konusudur. Bireyin toplumsal bağlam içindeki yerini kavrayabilmesi, davranışlarını ve toplumsal olguları anlayabilmesi için sosyolojik anlayışa gereksinim vardır. Giddens’ın vurguladığı gibi, yirmi birinci yüzyılın başlarında; günümüzde gelecek hakkında yoğun kaygı duyulmasına rağmen olağanüstü umutlarla dolu bir dünyada yaşamaktayız.
SOSYOLOJİK DÜŞÜNCENİN KÖKENLERİ
Sosyolojinin temel konusunu toplum içinde yaşayan insan davranışlarının incelenmesi oluşturur. Sosyologların insanlara ilişkin konularda yaptıkları çalışmalarda ulaştıkları temel sonuç ise bütün insan davranışlarının toplumsal bir bağlamda ortaya çıktığı gerçeğidir. Bireyleri çevreleyen kurumlar ve kültürün oluşturduğu bağlam, onların düşüncelerini ve davranışlarını biçimlendirmektedir. İbn Haldun’un 19.yüzyılda Avrupa’da tercüme edilen Mukaddime adlı kitabı bazı otoriteler tarafından sosyolojinin konularına ilişkin önemli bir öncül olarak vurgulansa da Batıda göz ardı edilmiştir.
Sosyolojik düşüncenin öncülerinden İbn-i Haldun’un sosyolojiye temel katkısı nedir?
Modern anlamda sosyolojinin Avrupa’daki öncülerinden olan Montesquieu ise iklim, coğrafya, nüfus ve dinin toplumsal yaşama etkileri üzerinde durmuştur. Toplumsal olanı bilimsel olarak tanıma çabası, toplumsal olayların ardındaki derin nedenleri araştırma düşüncesi Montesquieu’nün öncü bir sosyolog olarak görülmesini sağlamıştır.
SOSYOLOJİNİN ORTAYA ÇIKIŞI
Toplumu konu edinen ve dünyanın farklı bölgelerinde geliştirilen çeşitli düşüncelerin varlığına karşın modern anlamda bir bilim dalı olarak sosyoloji, 19. yüzyılda Avrupa’daki özgün koşulların ürünü olarak ortaya çıkmıştır. Bilim olarak sosyolojinin kökenleri Aydınlanma ve Devrimler Çağı’na dayanmaktadır. 17. yüzyıldaki bilimsel keşiflerin ardından toplumsal yapıda hızlı değişimler yaşanmaya başlamıştır. Bilimsel yöntemle yeni yanıtların aranması süreci sosyolojiyi ortaya çıkarmıştır. Henry Saint- Sirmon ve Aguste Comte sosyoloji biliminin öncüleri olmuşlardır. Sosyoloji kavramı ilk olarak Aguste Comte tarafından 1838 yılında kullanılmıştır.
