Uygurların başına ilk geçen kişi Kutlug Bilge Kül Kagan olmuştur. İlk iş olarak her tarafa elçilerle fetihnameler gönderdi. Tabi bu arada Çin’e de elçiler gitti. Çin İmparatoru da tebrik için elçiler yollandı. Bu siyasi süreç Uygurların devlet olarak kabul edildiklerinin en açık göstergesidir. Yeni bir Kaganlık doğarken doğuda ve batıda Uygurların toprakları genişlemeye başlamıştı. İlk etapta Uygurlara bağlanan topraklar batıda Altay Dağları ile doğuda Mançurya arasında uzanıyordu. Ayrıca Doğu Göktürk Devleti’nin eski topraklarını da hâkimiyetleri altındaydı. Karluklar ise daha üst seviyede olan Sol Yabguluğu görevine geldiler. Kutlug Bilge Kül Kagan 747 yılında ölünce yerine oğlu Moyen-çor geçti.
Moyen-çor Kagan’ın unvanı “Tengride Bulmuş İl İtmiş Bilge” dir. Moyen-çor; sert huylu, asker idaresini iyi bilen birisiydi. Orhun-Selenga Nehirleri arasında Şine-usu Gölü yakınında bulunan ve Uygur Kaganlığı’nın ilk devri için mühim olan kitabeden anlaşıldığına göre, Kagan Moyen-çor; Dokuz-Oğuzları toplamış, kuzeyde Kırgızlarla, batıda Karluklar ile onlara yardım eden Türgişler ve Basmillerle, Sekiz-Oğuz, Dokuz-Tatar ve Çiklerle savaşmış, bunların hepsini kendine bağlamış, hâkimiyetini Yenisey kaynakları, Çu-Talas havalisi, İç Asya ve Kerulen’e kadar yaymış, oğullarını yabgu ve şad tayin etmişti.
Moyen-çor Kagan tahta çıktığında Çin iç karışıklıklarla uğraşıyordu. Karluklar tarafından desteklenen İslam kuvvetleri ile Çinliler arasında cereyan eden büyük Talas Muharebesi’nde (751) Çinliler ağır mağlubiyete uğramıştı. Tarım Havzası’nın Uygurlara geçmesini sağlayan, Çin’in Orta Asya’dan çekilmesiyle sonuçlandıran bu savaş üzerine Çin’de büyük hadiseler olmuştu ki bunların en mühimi, Türk anadan doğan An-lu-shan adlı bir kumandanın iki yüz bin kişilik bir kuvvetle Çin başkentleri Lo-yang (756) ve Ç’ang-an (757)’ı zapt ederek kendini İmparator ilan etmesiydi. Moyen-çor, kendisinden yardım isteyen T’ang İmparatoru Su-tsung’u destekleyerek, Lo-yang’ı ve diğer başkenti geri aldı (757).
Bu yardımın karşılığı olarak, Çin yılda 20 bin ton ipek vermeyi taahhüt etti. Moyen- çor İmparator’un kızıyla evlendi. Bu seferki Çinli gelin Çin İmparatoru’nun öz kızıydı. İmparator kendisine yardım eden Uygur Kaganı Moyen-çor ve Uygur Beylerine, onların şerefine verdiği ziyafet sırasında nakışlı, işlemeli, renkli, ipekli kumaşlar, altın ve gümüş kap- kacaklar hediye etti.
Kaynaklarda bahsedildiğine göre; Çin İmparatoru’nun tahtı salondan yüksekte olan bir set üzerine kurulur ve buraya merdivenle çıkılırdı. Buraya hiçbir yabancı çıkamazdı, yasaktı. Moyen-çor, merdivenleri çıkarak, İmparator’un yanında oturmuştur. Bu da İmparator’un Uygurlara verdiği önemin en büyük delili olarak yorumlanmıştı. Ayrıca İmparator’un tahtı kendisine yeniden bahşeden Moyen-çor’a yakınlık göstermesinden daha doğal bir şey düşünülemez.
Moyen-çor zamanında Uygurlar çok güçlüydü ve Çin’e tepeden bakıyorlardı. Hatta Moyen-çor, bu sebeple de kendisini ziyaret eden Çin elçisini sedirde oturarak kabul etti. Çin İmparator’unun göndermiş olduğu devlet mühürleri, renkli, ipekli kumaşları ve elbiseleri, altın ve gümüş kap kacağı adamlarına dağıttı.
Moyen-çor Yazıtı (Şine-usu Yazıtı) geçen şu satırlar Moyen-çor’un Çinlilere psikolojik üstünlük kurduğunun bir başka delilidir: “Ulusun zorluklardan kurtuluşu Kagan’ın çabasıyladır. Onun yaptıkları bütün ülkede hiç unutulamaz. Uygur Kagan’ı çok zeki ve çok kibar bir adamdır. Onun sözü gerçektir. Onun kabiliyeti on binlerce kişinin en iyisidir. O, bütün Kaganların başkanıdır. Çin’de isyanlar çıktığı zaman İmparator’un kardeşi ile savaşa gidip, bütün isyanları bastırmıştı. İki ay içinde iki başkenti de zapt etti. Onun yaptığı iyilikler güneş ve ay gibi insanın yüreğinde parlıyor. Ona yalnız şimdi değil, her sene 20.000 top ipekli kumaş vereceğim. Kagan elçilerini Shou-fan’a göndererek bunları alacak” (Yıllık vergi).
Moyen-çor Kagan siyasi başarılarının yanı sıra, edebi yönüyle de ön plana çıkmaktadır. Kendisi Göktürk alfabesi ile yazılı bir yazıt bırakmıştır Şine-Usu Nehri dolaylarında bulunan bu yazıt, Uygurlar hakkında çok önemli ve değerli bilgiler vermektedir. 759 senesinde Moyen-çor Kagan ölünce yerine küçük oğlu Bögü Kagan geçti.
Moyen- Çor Kagan dönemi Uygurlar için her bakımdan gelişmenin yaşandığı, altın çağ diye anılacak bir dönemdir. Çünkü bu Kaganın devletin başında bulunduğu on iki yıllık zaman diliminde; devlet her bakımdan büyümüş ve etrafındaki boy ve devletlere üstünlüklerini kabul ettirmiş, ayrıca devlet teşkilatlanmasını da tamamlamıştır. Bir devamlılık arz eden Türk tarihinde bu durum, İslamiyet’i kabul ettikten sonra Büyük Selçuklu Devleti Sultanı Alp Arslan ve Osmanlı Devleti Sultanı Yavuz Sultan Selim devrinde tekrarlanmıştır. O hükümdarlar da hüküm sürdükleri yıllarda devletin temel sorunlarını çözmüş, seleflerinin daha rahat biçimde hüküm sürmelerine imkan sağlamışlar ve seleflerinin dönemi o devletler için yaşanılan altın çağlar olarak tarihe geçmiştir.
Uygur Kaganı Moyen-çor’un yaptığı seferleri 4 başlık altında toplayabiliriz. Bunlar;
- Batı Seferleri: Batıda Uygurlara karşı mukavemet edenler Karluklarla, Türgeşlerdi. Moyen-çor bu boyları hâkimiyet altına almak için bu sefere çıkmıştır.
- Kuzey Seferleri: Bu seferler Kem Nehri boyunca uzanan dağları aşarak gerçekleştirilmiştir. Bu seferlere bir Kırgız Seferleri de diyebiliriz.
- Oğuz Seferleri: Uygurlar dönemindeki Oğuzlar hakkında pek bilgi yoktur. Yalnız Selenga Nehri’nin kenarındaki Sekiz Oğuz ve Dokuz Tatarlardan Moyen-çor Yazıtı’nda bilgi vardır.
- Çinlilerle olan askeri ve siyasi münasebetler: Moyen-çor Kagan’ın tahta çıktığı ilk zamanlarda, Çin siyasi ve askeri olarak karışık bir durumda bulunuyordu. 751 senesinde Talas Meydan Muharebesi’nin de kaybedilmiş olması, Çin’deki karışıklıkların daha da artmasına sebep olmuştu. 755’de başlayan An lu-shan isyanı T’ang Hanedanı’nın itibarını sarsmıştı. Bu tehlikeli durum karşısında Uygurlardan yardım istenmesi sonucunda Moyen-çor harekete geçmişti.
