ÇOCUK GELİŞİMİNDE TEMEL AŞAMALAR

Çok genel anlamıyla tüm insanlar doğar, büyür, gelişir, belli bir olgunluk düzeyine gelir, yaşantı zenginliği oluşturur ve yaşamını olabildiğince bağımsız olarak sürdürebilmek için çaba gösterir. Çocuk gelişimi kuramları gelişimin sadece doğum öncesi ya da doğum sonrasındaki dönemlerle sınırlı olmadığını değişen çevre koşulları ve yaşam biçiminin bireyin gelişimi etkileyerek sürekli hâle getirdiğini ortaya koymaktadır. Çocukların sağlıklı bir gelişim dönemi geçirmeleri onların ileriki yaşamlarını da sağlıklı bireyler olarak geçirmelerinde temel oluşturacaktır.

Gelişim:

Gelişim bireyin ana rahmine düşmesinden itibaren başlayan ve bireyin yaşamı boyunca gözlenen değişikliklerdir. Senemoğlu gelişmeyi “organizmanın büyüme, olgunlaşma ve öğrenmenin etkileşimiyle sürekli olarak ilerleme kaydeden değişmesi” olarak tanımlar. Buna göre gelişim, organizmanın döllenmeden başlayarak bedensel, zihinsel, dil, duygusal, sosyal yönden belli koşulları olan en son aşamasına kadar sürekli ilerleme kaydeden değişimdir. Gelişim belli bir sıra izler ve yasam içerisinde sürekli değişim hâlindedir. Gelişim aşamalı bir süreç olup büyüme, olgunlaşma ve öğrenme aşamalarından oluşur.

Büyüme:

Büyüme, çocuğun fiziksel özelliklerinde meydana gelen niceliksel değişimlerle tanımlanır.
Doğum öncesinde hücrelerdeki çoğalma ve bunun sonucunda yaşamın ilk yapı taşlarının
oluşması büyümenin işaretidir. Anne karnında başlayan büyüme bireyin olgunlaşması ve öğrenmeye hazırlanmasında önemli bir rol oynar. Büyüme belli bir istikrarla sürer. Büyümeyi etkileyen etmenler, doğum öncesi bebek gelişimi, genetik, eğitim, beslenme, büyüme hormonları, çocukluk dönemi hastalıkları, ilaçlar olarak sıralanabilir.

Olgunlaşma:

Çocuğun gelişiminde bireysel farklılıklar çerçevesinde ilerlemeler olacaktır. Çocuklar bir gelişim döneminden diğerine geçişme aşaması bir sıra izlerler. Çocuğun gelişiminde ilerlemelerin gerçekleşebilmesi olgunlaşmaya bağlıdır. Olgunlaşma biyolojik bir değişimdir. Senemoğlu’na göre, olgunlaşma, vücut organlarının kendilerinden beklenen fonksiyonu yerine getirebilecek düzeye gelmesi için, öğrenme yaşantılardan bağımsız olarak, kalıtımın etkisiyle geçirdiği biyolojik bir değişmedir. Olgunlaşma bireyin biyolojik özelliklerindeki değişimlerdir. Olgunlaşma, organizmanın kalıtımsal biçimde değişerek belli görevleri yapmak için hazır duruma gelmesidir.

Öğrenme:

Daha önce de belirtildiği gibi çocuğun gelişiminde belli bir sıra vardır. Çocuğun gelişimini sağlayabilmesi için büyüme ve olgunlaşmayla birlikte insanın en değerli özelliği ortaya çıkar.

Bu özellik öğrenmedir. Türkçe bilim terimleri sözlüğünde öğrenme çeşitli şekillerde tanımlanır.

Bu tanımlardan bazıları şöyledir:

• 1. Kavramsal düzenlemeler yapma süreci.
• 2. Alıştırma ve uygulamaların oldukça sürekli olan etkileri.
• 3. Belli bilgi, beceri ve anlayışlar edinme.