Coğrafi Bilgi Sistemlerindeki Temel Analizlerin Gruplandırılması

Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS), mekânsal verileri işleyerek farklı analizler yapmaya olanak tanır. CBS analizleri, veri türüne ve kullanım amacına göre farklı gruplara ayrılabilir. Bu analizler, karar alma süreçlerini destekleyerek şehir planlaması, çevre yönetimi, afet analizi ve tarım gibi birçok alanda kullanılır.

CBS’de Temel Analiz Türleri

CBS analizlerini genel olarak dört ana grupta inceleyebiliriz:

1. Konumsal (Mekânsal) Analizler

Bu analizler, nesnelerin konumlarını, birbirleriyle ilişkilerini ve mekânsal dağılımlarını incelemeye yöneliktir.

• Mesafe Analizleri: Belirli bir noktaya veya nesneye olan uzaklığı hesaplar. Örneğin, hastanelerin nüfus merkezlerine olan mesafesi analiz edilebilir.
• En Yakın Komşu Analizi: Bir nesnenin en yakınındaki diğer nesneyi belirlemek için kullanılır. Örneğin, en yakın acil servis noktası tespiti.
• Tampon (Buffer) Analizi: Belirli bir alan çevresinde belirlenen mesafe içinde kalan bölgeleri gösterir. Örneğin, bir nehir çevresindeki 500 metrelik alanın belirlenmesi.
• Komşuluk Analizleri: Belirli bir bölgedeki nesnelerin çevresel etkilerini incelemek için kullanılır.

2. Öznitelik (İlişkisel) Analizler

CBS verilerindeki öznitelik bilgilerini kullanarak yapılan analizlerdir.

• Sorgulama (Query) Analizleri: Belirli kriterlere uyan verilerin filtrelenmesi ve gösterilmesi. Örneğin, 100.000’den fazla nüfusa sahip şehirlerin haritada işaretlenmesi.
• İstatistiksel Analizler: CBS verilerinin sayısal olarak değerlendirilmesi. Örneğin, belirli bir bölgedeki ortalama sıcaklık değerlerinin analizi.

3. Coğrafi (Topoğrafik) Analizler

Arazi yapısı ve doğal özellikleri incelemek için kullanılan analizlerdir.

• Eğim (Slope) Analizi: Arazi yüzeyinin eğimini hesaplar. Örneğin, tarım için en uygun eğimli alanların belirlenmesi.
• Bakış Açısı (Viewshed) Analizi: Belirli bir noktadan hangi alanların görülebileceğini analiz eder. Örneğin, güvenlik kameralarının kapsadığı alanların belirlenmesi.
• Havza (Watershed) Analizi: Su akış yollarını ve drenaj havzalarını belirler. Örneğin, sel riski taşıyan bölgelerin tespiti.

4. Ağ (Network) Analizleri

Ulaşım ve lojistik planlamalarında kullanılan analizlerdir.

• Rota Optimizasyonu: En kısa veya en hızlı güzergahın belirlenmesi. Örneğin, acil durum araçlarının en hızlı ulaşabileceği yolların belirlenmesi.
• Hizmet Alanı Analizi: Belirli bir tesisin erişim kapasitesini analiz eder. Örneğin, 10 dakikalık sürüş mesafesi içinde kalan müşterilerin tespiti.
• Akış Analizi: Trafik veya lojistik hareketlerinin modellenmesi. Örneğin, bir şehirdeki trafik yoğunluklarının analizi.

Sonuç

Coğrafi Bilgi Sistemleri, farklı analiz yöntemleri kullanarak mekânsal verileri anlamlandırır ve karar alma süreçlerini destekler. Konumsal, öznitelik, coğrafi ve ağ analizleri sayesinde CBS, birçok sektörde etkin bir şekilde kullanılmaktadır.