Sivil Havacılıkta Havaalanları / Havalimanları / Terminaller ve Önemi
Havaalanları sivil havacılık faaliyetlerinin yerde gerçekleşen bölümünün üzerinde icra edildiği alanlardır. Uçakların ve diğer hava araçlarının iniş – kalkış yaptıkları alanlar, çeşitli yer hizmetlerine tabi tutuldukları alanlar havaalanlarını oluşturur. Havalimanları ise aynı amaca hizmet eden ancak kapasiteleri daha büyük olan havaalanlarıdır. Ayrıca, havalimanlarını havaalanlarından ayıran bir önemli unsur ise havalimanlarından uluslararası uçuşların yapılabiliyor olmasıdır.
Havaalanları havacılık hizmetlerinin gerçekleştirilebilmesi için gerekli teknik yapı ve özellikleri barındıran birimlerden oluşur. Pist, uçakların kalkış ve iniş yaptıkları alandır. Havaalanlarında birden fazla pist olabilir. Bunun nedeni hava trafiğinin yoğun olduğu durumlarda kalkış – iniş kapasitesini arttırmak olabilir. Ayrıca yine farklı meteorolojik koşullarda, farklı rüzgâr yönlerini kullanmak ya da çeşitli operasyonel nedenlerle havaalanlarında birden fazla pist bulunabilir. Taksi yolu ise kalkış için sıra bekleyen uçakların piste doğru ilerleyecekleri ya da inişini tamamlamış uçakların apronda duracakları yere gidene kadar pisti işgal etmemek amacıyla kullandıkları yoldur.
Pistler, taksi yollarıyla aprona bağlanırlar. Apron, uçaklara temizlik, bakım, yakıt, yolcu ve yük indirme / bindirme gibi hizmetlerin verildiği, yolculara açık olmayan operasyonel saha olarak tanımlanabilir. Yolcular terminal binasında gereken işlemleri yaptıklarında aprona girmeden doğrudan uçağa geçerler. Aynı şekilde varışta da aprona girmeden körük ya da otobüslerle terminal binasına aktarılırlar.
Kontrol kulesi, havaalanının ve havaalanının ilgili bulunduğu hava sahasının kontrolünden sorumlu olan birimdir. Kontrol kulesinde görev alan hava trafik kontrolörleri, kalkış – iniş trafiğini düzenler. Kalkış yapan uçakları motor çalıştırıp, aprondan ayrılıp hava sahasını terk edinceye kadar iniş yapacak uçakları da havaalanının kapsadığı hava sahasına girişlerinden inişi tamamlayıp apronda park edinceye kadar yönlendirirler. Ayrıca hava sahasını kullanarak transit geçiş yapan uçakları da hava trafiği içinde yönlendirirler. Havaalanlarının gelişmesi ve büyümesi sonucu yeni yapılanan ya da yenilenen havaalanlarında kontrol kulesi sayısı artmış, kulelerden biri hava trafiğine odaklanırken diğeri aprondaki saha operasyonlarının koordinasyonundan sorumlu olacak şekilde bir paylaşıma gitmişlerdir.
Terminal binaları havaalanlarında inşa edilmiş olan, yolcu, yolcu yakınları (uğurlayanlar/karşılayanlar) için çeşitli görev ve hizmetlerin yerine getirildiği, çeşitli hizmetlerin sunulduğu yapılardır. Bu yapılarda yer hizmetlerinin yolcuya yönelik olanları yerine getirilir. Yolcular ve beraberindekilere seyahatleri öncesi ve sonrası ihtiyaçlarını gidermek ve konforlarını sağlamaya yönelik çeşitli hizmetler sunulur. Restoran ve kafeler, mağaza ve marketler, konaklama imkânları, kuaför, terzi, eczane gibi imkânlar bu kapsamda değerlendirilebilir. Terminaller ayrıca hava yolu şirketlerinin de idari ofislerinin yer aldığı çeşitli hizmetleri de hava yollarına sunarlar
