ÇOCUK GELİŞİMİNDE TEMEL YAKLAŞIMLAR
Tarihsel süreç içerisinde okul öncesi eğitimin gelişimi eski çağlara kadar uzanır. Özellikle Roma İmparatorluğu döneminde eğitim sosyal bir zorunluluk olarak görülmüştür. Genellikle gençleri gelecek yaşama hazırlamada okul öncesi eğitimin önemli olduğu üzerinde durulmuştur. Bu çağlarda okul öncesi eğitimde düşünce, taklit ve model olmanın önemli olduğu üzerinedir.
Yakın ve yeniçağlara gelindiğinde ise 15. ve 16. yüzyıllar daha çok sanat alanında ilerlemelerle kendini göstermiştir. 17. yüzyıl ise aydınlanma ile birlikte yenidünya düşüncesinin oluştuğu dönemdir.
Biyolojik Yaklaşım:
Biyolojik yaklaşıma göre, bireyin gelişiminde fiziksel ve motor gelişim olduğu kadar kişilik ve zihinsel gelişimi de bir biyolojik plana göre gerçekleşir. Biyolojik yaklaşımın temsilcilerinden ilki Arnold Gessel tarafından ortaya atılan olgunlaşma kuramıdır. Bu kurama göre çocuğun bünyesinde özel ve daha önceden hazırlanmış bir gelişim planı vardır. Gessel’in görüsüne göre gelişim biyolojik planın açılımıdır ve doğaldır. Bu görüşe göre çocuk gelişiminde kritik dönem önemlidir. Bu dönemdeki davranışlar doğal olarak kendiliğinden gelişecektir. Kritik dönemin çalışmalarından iyi en iyi bilinen örnek Konrat Lorenz’ dir. Genetik yapı bireyin gelişiminde önemli rol oynar.
Psikodinamik Yaklaşım:
Psikodinamik yaklaşım çocuk gelişiminde en eski bilimsel yaklaşımı ortaya koyan Sigmund Freud’un kuramıdır. Psikodinamik kuramlar, kişiliğin bilinç dışında yer alan ve bireyin farkında olmadığı anılarla ve dürtülerle biçimlendiğini ileri sürer. Bu yaklaşım insan davranışlarını insanın bilinç dışı etkinlikleri olarak görür. Freud’la birlikte bu kuramın önemli temsilcilerinden biri de Erikson’ dur. Oral dönem, doğumu izleyen dönemden sonraki bebeklik ve ilk çocukluk dönemini kapsar. Freud’a göre bu dönemde ağız keyif alınan bölgedir. Anal Dönem, bu dönemde haz bölgesi anüstür. Fallik dönemde ise cinsel organların işlevleriyle ilgili eylemler ön plana çıkar. Fallik dönemde çocuk zevk kaynağı olarak cinsel organını bilir. Gizil dönem, 6-12 yaş dönemine rastlar. Bu dönemde artık çocukta cinsel rol benimsenmiş. Erkek ya da kız olmanın rolleri sergilenmeye başlamıştır. Ergenlik dönemi ya da genital dönem cinsel dürtülerde artışın olduğu dönemdir. Karşı cinsle yakınlaşmanın olduğu dönemdir.
Bilişsel Yaklaşım:
Bilişsel gelişim kuramına göre zihinsel gelişim içseldir ve bireyseldir. Bilgi bireyin kendisi tarafından yapılandırılır. Bilişsel gelişim kuramı çocuğun nasıl düşündüğü ve zaman içerisinde düşüncelerinin nasıl değiştiği üzerine odaklanır. Bilişsel gelişim kuramını ortaya atan en tanınmış bilim insanı ünlü İsviçreli psikolog Jean Piaget’tir. Piaget’in iki ilgi alanı biyoloji ve epistomolojidir. Piaget gelişim dönemlerini yaşlara göre sınıflandırmıştır. Buna göre bireyin her gelişim döneminde yerine getirmesi gereken gelişim görevleri bulunmaktadır. Piaget’in bilişsel gelişim dönemleri 4 asamada incelenir.
Davranışsal Yaklaşımlar:
Davranışçılık terimi ilk kez John Watson tarafından kullanılmıştır. Davranışsal yaklaşım, bireyin doğrudan gözlenebilen davranışlarıyla ilgilenir. Doğrudan gözlenmesi mümkün olmayan davranışlar davranışçı kuramın çalışma konularında yer almaz. Davranışsal yaklaşım bireyin davranışlarının uyaran tepki ilişkisi içerisinde öğrenilmiş davranışlar olduğu savunur. Davranışsal yaklaşımlarda iki temel kuram vardır. Bunlar; klasik koşullanma ve edimsel koşullanma kuramıdır. Klasik koşullanma kuramı ilk kez rus bilim insanı Ivan Pavlov tarafından ortaya atılmıştır. Watson ve Rayner’in korku deneyi klasik koşullanmanın bir bebek üzerinde uygulanmasıdır.
Edimsel koşullanma kuramının öncüsü B. F. Skinner’dir. Skinner öğrenmenin birey
in davranışlarında meydana gelen değişiklikler olduğunu savunur. Edimsel koşullanma kuramına göre davranışın ileride tekrar ortaya çıkma olasılığı sonucunda karşılaştığı pekiştireç ya da cezaya bağlıdır. Davranısçı yaklaşımın önemli doğurgularından biri de gözleyerek öğrenme kuramıdır. Gözleyerek öğrenme kuramının öncüsü Albert Bandura’dır.
